Από τα τρία μεγαλύτερα νησιά η αρχιτεκτονική της Λέσβου έχει τη μεγαλύτερη συγγένεια με τα γειτονικά παράλια της Μικρασίας και τη Βαλκανική αρχιτεκτονική των προτύπων της ενδοχώρας.
Το ρωμαϊκό υδραγωγείο της Μόριας με τις πελώριες αψίδες του, και τα βυζαντινά κάστρα της Μυτιλήνης και του Μολύβου, απομένουν μοναδικοί μάρτυρες αλλοτινών εποχών ακμής του νησιού, πριν το μουσουλμανικό στοιχείο καταλάβει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας των κτισμάτων του νησιού, μετά την οθωμανική κυριαρχία του 1462.

Το "χαγιάτι" και το "σαχνισί", χαρακτηριστικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης, απαντώνται συχνά στα αρχοντικά του Μολύβου και της Μυτιλήνης, φανερώνοντας την επίδραση του κατακχητή στις ανώτερες κυρίως τάξεις που λόγω εμπορικών επαφών είχαν σχέσεις με την ενδοχώρα.
Οικισμοί όπως ο Μανταμάδος, η Καλλονή και ο Πολυχνίτος, το Πλωμάρι και η Αγιάσος κάνουν την εμφάνισή τους αυτή την περίοδο στη Λέσβο, ενώ τα πετρόχτιστα παραδοσιακά σπίτια και τα λιθόστρωτα καλντερίμια, αποτελούν ίσαμε σήμερα γραφικές γωνιές, ιδανικά σκηνικά τιμητικών ουζοκατανύξεων...
Νεοκλασικές έως τολμηρά εκλεκτικιστικές αστικές κατοικίες απαντώνται στη Μυτιλήνη, αλλά και στο Μόλυβο και στο Πλωμάρι - μάρτυρες των εποχών της ακμής - όταν η Λέσβος τροφοδοτούσε τις αγορές της Ευρώπης με το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο και τα μοσχοσάπουνα της.
Οι πολιτισμικές επιρροές της Ευρώπης εκτός από την αστική, επηρέασαν και την βιομηχανική αρχιτεκτονική της Λέσβου, η εντατική εκβιομηχάνιση της οποίας αφορούσε κυρίως τη συλλογή και την επεξεργασία ελαιοκάρπου. Τα ερειπωμένα βιομηχανικά συγκροτήματα του νησιού ( ελαιοτριβεία, πυρηνελαιουργεία, σαπωνοποιεία και ταρσανάδες), αποτελούν σήμερα ένα μεγάλο κεφάλαιο της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Λέσβου.

Από τη «πρωτοείποτη αλήθεια» του Θεόφιλου στα Μεγάλα Βιβλία του Teriade. Από τον κυβισμό του Πικάσο στο σουρεαλισμό του Μιρό. Από τις εξαϋλωμένες φιγούρες του Τζιακομέτι στη σαφήνεια του Λε Κορμπιζιέ. Η απόσταση για όλα αυτά είναι μικρή. Και μπορείτε να την καλύψετε στη Λέσβο.

Τo Μουσείο του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ στο προάστιο Βαρειά της Μυτιλήνης ανεγέρθηκε το 1964 με έξοδα του Μυτιληνιού καλλιτεχνικού εκδότη στο Παρίσι, Στρατή Ελευθεριάδη (Teriade), και στεγάζει 86 ζωγραφικούς πίνακες του πιο διάσημου Έλληνα λαϊκού ζωγράφου. Ο Θεόφιλος γεννήθηκε και έζησε τα παιδικά του χρόνια στην περιοχή της Βαρειάς, αργότερα κατέφυγε στη Σμύρνη και από εκεί πήγε στο Πήλιο, όπου επί τριάντα χρόνια περιπλανιόταν στα χωριά ντυμένος άλλοτε τσολιάς και άλλοτε Μεγαλέξανδρος. Στη Μυτιλήνη επέστρεψε μετά την απελευθέρωσή της και ολοκλήρωσε τον κύκλο ζωγραφικής του. Στα έργα του με θέμα τη φύση, την ιστορία, τη μυθολογία και τη λαογραφία απέδωσε την ελληνικότητα και εικονογράφησε την ελληνική λαϊκή παράδοση με έναν τρόπο ανεπανάληπτο.

Το Μουσείο - Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη Teriade με τον ελαιώνα που το περιβάλλει και το Μουσείο Θεόφιλου, αποτελούν ένα μοναδικό σημείο πολιτισμού στο νησί. Τα «Grands Livres» (Μεγάλα Βιβλία), εκδόσεις του Teriade, με πρωτότυπα έργα τέχνης των μεγαλύτερων καλλιτεχνών της εποχής του, στα οποία ο κάθε ζωγράφος δεν εικονογραφεί απλώς κείμενα, αλλά δημιουργεί ένα βιβλίο που καταλήγει να είναι ένα έξοχο έργο τέχνης, εκτίθενται σ’ αυτό το σπίτι του πολιτισμού. Εκτός από τα «Μεγάλα Βιβλία», ο Teriade υπήρξε δημιουργός και του περιοδικού «Verve», με λιθογραφίες των Σαγκάλ, Ματίς, Πικάσο, Λεζέ, καθώς και αντίγραφα μεσαιωνικών χειρογράφων. Τέλος, έργα γνωστών Ελλήνων ζωγράφων, όπως του Τσαρούχη, του Κανέλλη, του Βακιρτζή κ.ά., έχουν βρει μία μοναδική στέγη.

Ένα Παλιό και ένα Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο στη Μυτιλήνη αποκαλύπτουν τα ευρήματα ενός νησιού που έσφυζε από ζωή από τη νεολιθική εποχή. Το Παλιό κτίριο, ένα αρχοντόσπιτο με το υποστατικό του, χτισμένο στις αρχές του 20ού αιώνα σε εκλεκτικιστικό ρυθμό, αξίζει την επίσκεψη και μόνο για το κτίριο! Ξεχωρίζουν τα αιολικά κιονόκρανα και οι επιγραφές. Το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο, υπόδειγμα σύγχρονης μουσειολογικής αντίληψης, βρίσκεται στην περιοχή Kιόσκι, εκεί όπου οι πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες έφεραν στο φως το ιερό της Αφροδίτης. Η έκθεση δίνει στον επισκέπτη την εικόνα του τρόπου ζωής στη Λέσβο από τον 2ο αιώνα π.X. έως τον 3ο αιώνα μ.X.

Το Βυζαντινό Μουσείο στεγάζεται απέναντι από το ναό του Αγίου Θεράποντος. Κειμήλια μεγάλης εκκλησιαστικής αξίας, φορητές εικόνες, άμφια, εκκλησιαστικά σκεύη, χειρόγραφα και παλαιά εκκλησιαστικά βιβλία, περίτεχνα τέμπλα παλαιών εκκλησιών, καθώς και μια εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που φιλοτέχνησε ο Θεόφιλος, ξετυλίγουν την εκκλησιαστική ιστορία του νησιού.

Στον τόπο παραγωγής του ονομαστό ούζο, το γραφικό Πλωμάρι της Λέσβου, βρίσκεται και το μοναδικό μουσείο στον κόσμο αφιερωμένο στο ούζο. Δίπλα στα σύγχρονα, ιδιόκτητα αποστακτήρια της Ποτοποιίας Βαρβαγιάννη θα συναντήσετε το Μουσείο του Ούζου το οποίο δημιούργησε με πολλή μεράκι η ομώνυμη οικογένεια και χρηματοδοτήθηκε από την Κ.Π. Πρωτοβουλία LEADER. Εδώ μπορείτε να δείτε τα πρώτα εργαλεία που χρησίμευαν για την εμφιάλωση και την επικόλληση της διάσημης Μπλε Ετικέτας και το πρώτο καζάνι απόσταξης που κατασκευάστηκε το 1858 στην Κωνσταντινούπολη, στο οποίο δοκιμάστηκαν μυστικά αιώνων και τεχνικές για να γεννηθούν οι συνταγές των χαρμανιών για την απόσταξη.

Στην Αγία Παρασκευή Λέσβου το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς δημιούργησε και λειτουργεί το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου το οποίο στεγάζεται στο χώρο του παλαιού κοινοτικού ελαιοτριβείου του οποίου τα "αμπάρια" είχαν ανακαινισθεί από την Κ.Π. LEADER.
O σωζόμενος ιστορικός εξοπλισμός, που έχει αποκατασταθεί, αναδεικνύεται υποδειγματικά, μέσω της επιδεικτικής λειτουργίας του και της πλαισίωσής του με ψηφιακές παραγωγές. Επίσης παρουσιάζεται η εξέλιξη των μηχανημάτων, με έμφαση στις αλλαγές που επέφερε η εισαγωγή της μηχανικής κίνησης στην ελαιοπαραγωγή. Με την περιήγησή σας στο Μουσείο μπορείτε να ενημερωθείτε για τα τρία βασικά στάδια της διαδικασίας παραγωγής ελαιολάδου: τη σύνθλιψη του καρπού, τη συμπίεση του ελαιοπολτού και το διαχωρισμό του λαδιού από το νερό.

Μουσείο Σαπουνιού λειτουργεί στο Πολύκεντρο του Δήμου Πλωμαρίου (το ανακαινισμένο και μετασκευασμένο πρώην σαπωνοποιείο Πούλια), όπου εκτίθενται όλα τα σύνεργα παρασκευής του προϊόντος, ετικέτες από διάφορες μάρκες λεσβιακών σαπουνιών, καθώς και η εμπορική αλληλογραφία των ιδιοκτητών του σαπωνοποιείου με αγορές του εξωτερικού, όπου λειτουργεί και συνεδριακό κέντρο το χρηματοδοτήθηκε από την Κ.Π. Πρωτοβουλία LEADER.

Τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος στη Λέσβο είναι διάσπαρτα και πολυάριθμα. Αναφέρουμε ενδεικτικά τέσσερα μνημεία από διαφορετικές χρονικές περιόδους, που αναδεικνύουν την πολυμορφία του πολιτιστικού πλούτου του νησιού.

Μία ακμάζουσα κοινωνία, όπως αυτή της Μυτιλήνης, δεν θα μπορούσε να μην έχει το θέατρό της. H πρώτη οικοδομική φάση του Αρχαίου Θέατρου Μυτιλήνης χρονολογείται στην πρώιμη Ελληνιστική περίοδο, αλλά κατά την Yστερορωμαϊκή περίοδο το θέατρο μετασκευάσθηκε και υπολογίζεται ότι είχε χωρητικότητα περίπου 10.000 θεατών. O Πλούταρχος, στο βίο του Πομπηίου, αναφέρει ότι ο Ρωμαίος στρατηγός θαύμασε το θέατρο της Μυτιλήνης και αντέγραψε το σχέδιό του για το θέατρο που έκτισε στη Ρώμη το 55 π.X. Αξίζει μια επίσκεψη, απλά και μόνο για την υπέροχη θέα που προσφέρει.

Στη θέση Μόρια σώζεται τμήμα του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου, και συγκεκριμένα μία τοξοστοιχία μήκους 170 μ. με 17 τόξα. Το υδραγωγείο μετέφερε νερό στη Μυτιλήνη από τον Όλυμπο. Αποτελεί εξαιρετικό δείγμα των οικοδομικών τεχνικών που ανέπτυξαν οι Ρωμαίοι. Η κατασκευή του χρονολογείται στο τέλος του 2ου ή τις αρχές του 3ου μ.Χ. αιώνα.

Στο βορειοανατολικό άκρο της πόλης, στο ψηλότερο σημείο της χερσονήσου, βρίσκεται το κάστρο της Μυτιλήνης, ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου, στη θέση της αρχαίας ακρόπολης. Η παλαιότερη φάση του χρονολογείται στον 6ο αιώνα και αποτέλεσε τμήμα του οικοδομικού προγράμματος του Ιουστινιανού. Οι κατακτητές και οι σεισμοί αφήνουν έντονα σημάδια πάνω του, παρ’ όλα αυτά αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής. Από τη δεκαετία του ’70 επισκευάζεται και συντηρείται, ενώ ταυτόχρονα αποκτά τη λειτουργία μνημείου.

Tο Γενί Tζαμί (το Nέο Tέμενος) είναι το μεγαλύτερο μουσουλμανικό τέμενος της Μυτιλήνης και βρίσκεται στο μέσον της άλλοτε τουρκικής αγοράς. Στο εσωτερικό τουσώζονται τμήματα τοιχογραφιών, ενώ σήμερα λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος.

Και μία έκπληξη: ένας φούρνος με έργα του Θεόφιλου! Στο Μεσαγρό, στο δρόμο από Μυτιλήνη για Πλωμάρι, ένας ανακαινισμένος φούρνος με ζωγραφιές του Θεόφιλου περιμένει «ψαγμένους» επισκέπτες. Μοναδικές σκηνές από την καλλιέργεια των σιτηρών και την Παρασκευή του ψωμιού. Απέναντι από το φούρνο, ένα τζαμί με το μιναρέ του ψιθυρίζει τη δική του ιστορία.

Στη Λέσβο, της συστάσεως του χώματός της, αργιλόχωμα και κοκκινόχωμα, γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη η αγγειοπλαστική. Ακόμη και σήμερα εργαστήρια κεραμικής ή «τσουκαλάδικα» όπως τα λένε οι ντόπιοι βρίσκονται διάσπαρτα στο νησί.

Επίσης, ανεπτυγμένη είναι και η ξυλογλυπτική, όπου έμπειροι τεχνίτες σκαλίζουν το ξύλο της ελιάς, της καστανιάς και της κερασιάς, ζωντανεύοντάς το, δίνοντάς του μορφή, τιμώντας τους αγίους στους ναούς και στα μοναστήρια και διακοσμώντας τα σπίτια με τα περίφημα Λεσβιακά ξυλόγλυπτα έπιπλα.

Όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, έτσι και στη Λέσβο τα πανηγύρια είχαν ανέκαθεν πρωταγωνιστικό ρόλο στην κοινωνική, πολιτισμική και οικονομική ζωή του τόπου. Μερικά πανηγύρια έχουν περισσότερο τοπικό χαρακτήρα, ενώ άλλα είναι πολυήμερα και πολυπληθή, προσλαμβάνοντας «υπερτοπική» διάσταση. Μέχρι το 1922, τα μεγάλα αυτά πανηγύρια συγκέντρωναν πλήθη επισκεπτών από χριστιανικές κοινότητες της Μικράς Ασίας, κυρίως τη Σμύρνη και το Αϊβαλί.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το πανηγύρι της Παναγίας στην Αγιάσο, καθώς και το πανηγύρι του Ταξιάρχη στο Μανταμάδο. Χιλιάδες προσκυνητές προσέρχονται πεζή την παραμονή, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα που κάθε πιστός αξίζει να τη ζήσει.

Μετά τη δεκαετία του ’50 εμφανίζεται στην ιστορία της Λέσβου μια δεύτερη ακολουθία εθίμων, που συνδέονται με την «κουλτούρα του αλόγου» και σταδιακά αποκτούν μεγάλη διάσταση. Οι αναβάτες στολίζουν τα άλογά τους με ιδιαίτερη καλαισθησία, ενώ συναγωνίζονται μεταξύ τους στην επίδειξη, τις φιγούρες και το χορό. Μάλιστα, σε πολλά πανηγύρια πραγματοποιούνται ιπποδρομίες με συμμετοχές από όλο το νησί.

Τα μεγάλα πανηγύρια με υπερτοπικό χαρακτήρα που αποτελούν μέχρι σήμερα κεντρικό σημείο αναφοράς στην κοινωνική και θρησκευτική ζωή του νησιού είναι το πανηγύρι της Παναγίας το Δεκαπενταύγουστο στην Αγιάσο, το πανηγύρι του Ταξιάρχη την Κυριακή των Μυροφόρων στο Μανταμάδο (τρίτη Κυριακή μετά το Πάσχα), το πανηγύρι του Άγιου Χαράλαμπου ή του «Ταύρου» στην Αγία Παρασκευή (στα δύο αυτά πανηγύρια τελείται τελετουργική σφαγή ταύρου και προσφέρεται το κισκέτσι, πανηγυριώτικο φαγητό από κρέας, αλεσμένο ρεβίθι και σιτάρι), καθώς και το πανηγύρι του Αγίου Ιγνατίου στη Μονή Λειμώνος στην περιφέρεια της Καλλονής.

Παράλληλα με τα παλιά, παραδοσιακά πανηγύρια, που κουβαλούν την ιστορία του νησιού, έχουν καθιερωθεί και πλήθος άλλων εκδηλώσεων, πολλές από τις οποίες συνδέονται με τα εκλεκτά προϊόντα που παράγει το νησί.

Η Γιορτή του Ούζου και το Λεσβιακό Καλοκαίρι στη Μυτιλήνη, η Γιορτή της Σαρδέλας στη Σκάλα Καλλονής, η Γιορτή Αγροτουρισμού στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Σιγρί, η Γιορτή του Κερασιού και η Γιορτή του Κάστανου στην Αγιάσο, ο Βατουσιανός Αύγουστος στη Βατούσα, τα Βενιαμίνεια στο Πλωμάρι και πλήθος ακόμη γαστρονομικών γιορτών συστήνουν τα προϊόντα της Λέσβου και γίνονται αφορμή να αναβιώσουν παραδοσιακές γεύσεις, αλλά και στηθούν σπουδαία γλέντια!

Ο Θεόφραστος, φιλόσοφος και συνεχιστής του Αριστοτέλη, στο έργο του «Βοτανική» περιέγραψε τις τεχνικές κλαδέματος, ποτίσματος και ραντίσματος, ανάγοντας την αμπελουργία σε επιστήμη. Ήταν από τη Λέσβο!
Ο Ρωμαίος στρατηγός Λεύκιος Λευκίνιος Λούκουλλος, γνωστός για τα… λουκούλλεια γεύματά του, το 84 π.Χ. κατέλαβε το νησί και, εκτιμώντας τη γαστρονομία του, έχτισε έπαυλή του και περνούσε πολύ καιρό εκεί.
Οι Οθωμανοί το χαρακτήρισαν «περιβόλι της αυτοκρατορίας».
Οι πρόσφυγες του ’22 έφεραν στο νησί όλη τη γαστρονομική κουλτούρα της Ανατολής. Και αυτή ήρθε και συνάντησε τους Γάλλους μάγειρες που είχαν στα σπίτια τους οι Λέσβιες αστές.
Το νησί μεγάλο και εύφορο.
Και εγένετο η γαστρονομική κουλτούρα της Λέσβου!

Το ελαιόλαδο, το ούζο και οι σαρδέλες της συγκαταλέγονται στα καλύτερα προϊόντα της Ελλάδας.

Λάδι
Περισσότερα από 11.000.000 ελαιόδενδρα καλύπτουν το νησί. Στα νότια και ανατολικά καλιεργείται η κολοβή, στα βόρεια και βορειοανατολικά η αδραμυτινή, ενώ υπάρχουν και λίγες λαδολιές. Όποια και να είναι η ποικιλία τους, κατά τις περιπλανήσεις σας στο νησί, στρέψτε το βλέμμα στους πανέμορφους ελαιώνες που ασημίζουν, στα άνθη που φυτρώνουν στις ρίζες των δένδρων και ακούστε τους ήχους των πουλιών που αγαπούν αυτά τα δένδρα. Το λεσβιακό ελαιόλαδο και όλος ο κύκλος εργασιών που σχετίζεται με το ευλογημένο αυτό προϊόν κληροδότησαν στο νησί μοναδικά κτίσματα, όπως ελαιοτριβεία, εργοστάσια αποθήκευσης και συσκευασίας λαδιού, σαπωνοποιεία κ.ά. Κάποια από αυτά δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για την, περιορισμένη έτσι κι αλλιώς, βιομηχανική και βιοτεχνική ιστορία της χώρας μας. Ένα από αυτά, το παλιό κοινοτικό ελαιοτριβείο του Δήμου Αγίας Παρασκευής, μετατράπηκε υποδειγματικά σε Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας, όπου μπορεί κανείς να δει όλη τη διαδικασία ελαιοπαραγωγής. Οι παλιές αποθήκες ελαιοκάρπου, οι μπατές, στεγάζουν εκθέσεις για τον άνθρωπο που αιώνες τώρα δουλεύει τον ευλογημένο καρπό, τα εργαλεία του και τις αλλαγές που έφερε στην κοινωνία της Λέσβου η εκμηχάνιση.

Ένα ακόμη παραδοσιακό Ελαιοτριβείο, στον Παπάδο της Γέρας, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Λέσβου, αναμένεται να υποδεχθεί τους επισκέπτες για ένα ταξίδι στον πολιτισμό της ελιάς.

Και δίπλα στο λάδι, το περίφημο μυτιληνιό ούζο. Το ούζο δένει τέλεια με τη διατροφή και την κουλτούρα του νησιού και δημιουργεί μία ιδιαίτερη γαστρονομική εμπειρία. Για να το τιμήσουν οι Λέσβιοι, του έκαναν και μουσείο. Στο Μουσείο Ούζου στο Πλωμάρι θα δείτε χάλκινα καζάνια, κατασκευασμένα στην Κωνσταντινούπολη στο τέλος του 19ου αιώνα, και μία πλήρη ανακατασκευή του συστήματος απόσταξης.

Κρασί
Τα κρασιά της Λέσβου ήταν περιζήτητα από την αρχαιότητα, με τον ποιητή Αρίσταρχο να εκθειάζει τον «γλυκύχυμον και ευωδέστατον» οίνο της Λέσβου και να τον αποκαλεί «αμβροσίαν». Τόσο η ποιότητα όσο και η ποσότητα του κρασιού της Λέσβου ήταν εντυπωσιακές, ως τη σταδιακή αντικατάσταση των αμπελιών με ελαιόδενδρα, κυρίως λόγω της καταστροφικής φυλλοξήρας. Μέχρι σήμερα συνεχίζει να παράγεται πολύ καλής ποιότητας κρασί από μεμονωμένους παραγωγούς, ενώ στην ηφαιστειογενή περιοχή της δυτικής Λέσβου λειτουργεί επισκέψιμη μονάδα παραγωγής εξαιρετικού βιολογικού κρασιού.

Τυρί
Η ιδιαίτερη γεύση και ποιότητα των τυροκομικών προϊόντων της Λέσβου έχει ως αποτέλεσμα να είναι προϊόντα αναγνωρίσιμα σε διεθνές επίπεδο. Χαρακτηριστικό είναι ότι, από τα είκοσι είδη τυριών ΠΟΠ που έχει σήμερα η Ελλάδα, τρία φτιάχνονται στη Λέσβο: το λαδοτύρι, το κασέρι Ερεσού και η φέτα.

Ψάρια αλίπαστα
Περίοπτη θέση στις γαστρονομικές συνήθειες της Λέσβου έχουν από την αρχαιότητα τα κάθε λογής ιχθυηρά και οστρακοειδή που αλιεύονται καθημερινά από τα ψαροκάικα του νησιού, τα οποία, παστωμένα με διάφορους τρόπους, είναι ο ιδανικός μεζές για ούζο. Τα χτένια, τα κυδώνια και η παστή σαρδέλα Καλλονής ή παπαλίνα αποτελούν το… σούσι της γαστρονομίας της Λέσβου.

Και, εκτός απ’ αυτά, μέλι, μαρμελάδες, σάλτσες, παξιμάδια, από μικρές οικοτεχνίες και θαυματουργούς γυναικείους συνεταιρισμούς, θα νοστιμίσουν την περιδιάβαση στη Λέσβο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πρώτος γυναικείος συνεταιρισμός της Ελλάδας δημιουργήθηκε εδώ, στην παραδοσιακή Πέτρα.